Bank ma publicznoprawny obowiązek zbadania zdolności kredytowej osoby wnioskującej o udzielnie kredytu (zob. art. 70 pr. bank.). Konsekwencją tego obowiązku jest m.in. odmowa udzielenia kredytu, w przypadku uznania przez bank, że osoba, która złożyła wniosek kredytowy, nie ma zdolności kredytowej. Ustawodawca w regulacji art. 70a pr. bank. zapewnia tej osobie uzyskanie informacji zwrotnej, co może jej pomóc w uzyskaniu kredytu w razie ponownego złożenia wniosku kredytowego.
Według art. 70a ust. 1 pr. bank. banki i inne instytucje ustawowo upoważnione do udzielania kredytów na wniosek osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, o ile posiada zdolność prawną, ubiegającej się o kredyt przekazują, w formie pisemnej, wyjaśnienie dotyczące dokonanej przez siebie oceny zdolności kredytowej wnioskującego. Wyjaśnienie to, jak stanowi ustęp 2 tego artykułu, obejmuje informacje na temat czynników, w tym danych osobowych wnioskującego, które miały wpływ na dokonaną ocenę zdolności kredytowej. W przypadku przedsiębiorców bank i inna instytucja ustawowo upoważniona do udzielania kredytów może pobierać opłatę za sporządzenie wyjaśnienia, przy czym wysokość opłaty powinna być odpowiednia do wysokości kredytu (ust. 3). Natomiast według art. 70a ust. 4 pr. bank., przepisy ust. 1-3 stosuje się odpowiednio do przedsiębiorcy ubiegającego się o pożyczkę pieniężną.
W art. 70a ust. 1 pr. bank. jest mowa o banku i chodzi tu o bank krajowy. Natomiast „innymi instytucjami ustawowo upoważnionymi do udzielania kredytów” są spółdzielcze kasy oszczędnościowo – kredytowe. Ponadto obowiązek przewidziany w art. 70 pr. bank. dotyczy banków zagranicznych działających w Polsce poprzez oddział oraz instytucji kredytowych działających w Polsce poprzez oddział lub transgranicznie. Co ciekawe, do art. 70 ust. 1 i 2 pr. bank. odsyła (na zasadzie „odpowiedniego stosowania”) art. 10 ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim (według którego jeżeli kredytodawca odmówi konsumentowi udzielenia kredytu konsumenckiego przepisy art. 70a ust. 1 i 2 pr. bank. stosuje się odpowiednio). W ten sposób ustawodawca poszerzył zakres podmiotowy stosowania przepisów art. 70a ust. 1 i 2 pr. bank. do kredytodawców w rozumieniu art. 5 pkt 2 ustawy o kredycie konsumenckim, a także do ich klientów – konsumentów, którzy ubiegają się o zawarcie z kredytodawcą umowy kredytu konsumenckiego.
Wyjaśnienie dotyczące dokonanej oceny zdolności kredytowej jest przekazywane na wniosek, tak więc bank (oraz inne instytucje zobowiązane na podstawie art. 70a pr. bank.) nie mogą przekazać takiego wyjaśnienia ze swojej inicjatywy, bez wniosku.
Katalog podmiotów, które mogą wystąpić z wnioskiem o wyjaśnienie odpowiada katalogowi podmiotów, które mogą być stroną umowy o kredyt bankowy oraz szerzej – umowy o kredyt konsumencki w rozumieniu ustawy o kredycie konsumenckim. Ponadto z wnioskiem o przekazanie wyjaśnienia może wystąpić przedsiębiorca ubiegający się o pożyczkę pieniężną.
Wyjaśnienie powinno zostać przekazane w formie pisemnej. Nie ma przeszkód w stosowaniu tu przez banki art. 7 ust. 3 pr. bank..
Według UKNF „przekazywane informacje nie mogą mieć charakteru ogólnych stwierdzeń (kategorii danych) bez wskazania konkretnych i szczegółowych danych o wnioskującym oraz jego sytuacji finansowej, które miały wpływ na podjętą przez kredytodawcę decyzję kredytową (pismo UKNF z dnia 21.07.2020 r. Komunikat w sprawie realizacji przez banki i inne instytucje ustawowo upoważnione do udzielania kredytów prawa wnioskującego o kredyt do uzyskania wyjaśnień na temat dokonanej oceny zdolności kredytowej ).
W art. 70a ust. 1 pr. bank. nie wskazano wprost, że wyjaśnienie jest udzielane nieodpłatnie (a np. w art. 10 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim wyraźnie zaznaczono, że informacja o wynikach sprawdzenia w bazach danych jest bezpłatna). Należy jednak przyjąć brak odpłatności za przekazanie wyjaśnienia osobie, która nie jest przedsiębiorcą.
Dodać tu także należy, że postanowienia art. 70a ust. 1 i 2 pr. bank. pozostają w ścisłym związku z art. 105a ust. 1a pr. bank.
Więcej o art. 70a pr. bank. będzie można się dowiedzieć z komentarza do ustawy Prawo bankowe, który wkrótce zostanie opublikowany w systemie informacji prawniczej Legalis.